Drogi żółciowe odpowiadają za odprowadzanie żółci z wątroby do jelit.

Rak dróg żółciowych to rzadki pierwotny nowotwór wątroby, który powstaje w nabłonku wyścielającym wnętrze dróg żółciowych i pęcherzyk żółciowy.

Jest jednocześnie drugim co do częstości nowotworem złośliwym wątroby po raku wątrobowokomórkowym.

Rozróżniamy raka wewnątrzwątrobowych dróg żółciowych, postać wnękową raka dróg żółciowych oraz raka zewnątrzwątrobowych dróg żółciowych lub dalszych odcinków.

Podstawowymi badaniami, które zazwyczaj wykonywane są w kierunku wstępnej diagnozy raka dróg żółciowych są testy laboratoryjne krwi oraz moczu, a także badania obrazowe - USG jamy brzusznej i/lub ultrasonografia endoskopowa wraz z biopsją. Dzięki nim zostaje przeprowadzona ocena zaawansowania nowotworu oraz niedrożności dróg żółciowych.

W ramach pogłębionej diagnostyki lekarz powinien skierować pacjenta na dodatkowe badania, w tym badania molekularne.
Należy pamiętać, że kompletna i szybka diagnoza jest kluczowa w opracowaniu zindywidualizowanej ścieżki leczenia, która przyniesie najlepsze efekty terapeutyczne.

Zastosowane leczenie w raku dróg żółciowych zależy od lokalizacji, wielkości guza, tego czy doszło do przerzutów wykraczających poza drogi żółciowe oraz od ogólnego stanu zdrowia pacjenta.

Pacjent z diagnozą operacyjnego raka dróg żółciowych może zostać poddany operacji usunięcia zmian nowotworowych wraz z marginesem zdrowej wątroby i węzłami chłonnymi.

Chory po operacji pozostaje pod opieką lekarza onkologa, który powinien włączyć chemioterapię adjuwantową, jeśli pozwala na to ogólny stan zdrowia pacjenta.

W przypadku nawrotu choroby pacjent będzie nawigowany po ścieżce leczenia nieoperacyjnego raka dróg żółciowych.

Leczenie nieoperacyjnego raka dróg żółciowych zewnątrzwątrobowego uzależnione jest od tego, czy występują przerzuty, czy też choroba jest miejscowo zaawansowana.

Możliwe leczenie to termoablacja, chemoembolizacja oraz niekiedy przeszczepienie wątroby. Całkowite usunięcie wątroby i przewodów żółciowych, a następnie przeszczepienie wątroby jest rekomendowane u pacjentów spełniających restrykcyjne kryteria. Przez specyfikę nowotworu ta opcja jest wykonywana bardzo rzadko.

Jeśli u pacjenta zdiagnozowano nieoperacyjnego raka dróg żółciowych z przerzutami, po konsultacji z lekarzem może on zostać zakwalifikowany do specjalistycznego leczenia.Na pierwszym etapie leczenia, eksperci w wytycznych klinicznych zalecają stosowanie chemioterapii lub dodanie do niej immunoterapii.

Jeśli leczenie to okaże się nieskuteczne onkolog może zdecydować o poprowadzeniu pacjenta w ramach kolejnej linii leczenia, czyli zastosować inny schemat chemioterapii, immunoterapię lub terapię celowaną molekularnie.

Ważne na tym etapie są badania molekularne. Prawie 40% pacjentów z rakiem dróg żółciowych ma mutacje genetyczne, które są potencjalnymi celami medycyny precyzyjnej. Dlatego przed leczeniem pierwszej linii lub w jego trakcie należy przeprowadzić analizę molekularną, aby jak najwcześniej w zaawansowanej chorobie ocenić możliwości drugiej i kolejnych linii leczenia pod kątem zastosowania leków celowanych.

Na ścieżce leczenia pacjenta w Polsce postawiono jednak wiele znaków STOP, uniemożliwiających często leczenie według opisanych wytycznych. Istnieją różne ścieżki dostępności do leczenia i warto się z nimi zapoznać.

W Polsce istnieją 4 podstawowe ścieżki dostępności do leczenia: katalog chemioterapii, program lekowy, Ratunkowy Dostęp do Terapii Lekowych oraz badania kliniczne.

W odniesieniu do pierwszej z nich - wdrożenie chemioterapii możliwe jest we wszystkich ośrodkach leczących raka dróg żółciowych.

Leki celowane oraz immunoterapia udostępnione są wyłącznie w ośrodkach realizujących programy lekowe.

Kiedy pacjent wyczerpał wszelkie opcje terapeutyczne objęte finansowaniem w Polsce, a istnieją inne nierefundowane leki o dowiedzionej skuteczności klinicznej, pacjent może je otrzymać poprzez Ratunkowy Dostęp do Technologii Lekowych (RDTL). Ośrodek onkologiczny prowadzący leczenie chorego musi wtedy złożyć specjalny wniosek.

Dostęp do leczenia w ramach badań klinicznych funkcjonuje poza standardowymi formami leczenia. Dają one pacjentowi szansę otrzymania nowoczesnej eksperymentalnej terapii. W Polsce cały czas prowadzone są różne badania kliniczne, dlatego należy zapytać lekarza, czy aktualnie trwa nabór do któregoś z nich i czy pacjent się do nich kwalifikuje.

Ważne jest, aby choremu podczas procesu diagnozy i leczenia towarzyszyła bliska osoba, która nie tylko okaże wsparcie, ale również pomoże zapamiętać istotne informacje oraz zada pytania, o których pacjent mógł zapomnieć. Na rozmowę z lekarzem onkologiem warto przygotować i zabrać ze sobą:

• kompletną dokumentację medyczną, zawierającą dotychczasową historię leczenia;
• wynik ostatniego badania obrazowego - najlepiej z płytą;
• listę przyjmowanych leków, ich dawkowanie oraz czas od kiedy są stosowane;
• Informacje o zachorowaniach na nowotwory w rodzinie;
• listę pytań do lekarza;
• dowód tożsamości.