Rak Odbytu

Poznajmy przeciwnika

Pod pojęciem rak odbytu kryją się dwie grupy nowotworów złośliwych – rak brzegu odbytu i rak kanału odbytu. Blisko 90% wszystkich nowotworów złośliwych rozwijających się w tej okolicy to raki płaskonabłonkowe (i ich liczne warianty). Dużo rzadziej w odbycie rozwija się rak gruczołowy, czyli taki, który jest typowy dla raka jelita grubego.

W Polsce rocznie rozpoznaje się około ok. 220-280 nowych zachorowań na raka odbytu. Rak brzegu odbytu rozwija się w skórze otaczającej odbyt, ale nie dalej niż 5 cm od ujścia odbytu. Rak kanału odbytu powstaje pomiędzy ujściem odbytu a wyczuwalną w badaniu palcem górną krawędzią zwieracza zewnętrznego odbytu, dlatego tak ważne jest badanie per rectum, bo zmiany można wyczuć w dość łatwy sposób.

Co sprzyja zachorowaniu?

Nowotwór ten może się rozwijać między innymi wskutek zakażenia wirusem HPV (Human papilloma virus), który odpowiada także za rozwój części nowotworów złośliwych okolicy anogenitalnej, czyli okolicy krocza. Za czynnik ryzyka uważa się także analne stosunki płciowe oraz u kobiet przechorowanie raka szyjki macicy. Tym nowotworem są zagrożone również osoby stosujące leczenie obniżające odporność, jakim jest np. immunosupresja po przeszczepieniach narządów.

Objawy raka odbytu

Rak odbytu daje zazwyczaj wczesne objawy. Pierwszym sygnałem jest krwawienie z odbytu oraz wyczuwalny guzek (stwardnienie) w skórze bezpośrednio sąsiadującej z odbytem, w samym odbycie lub w krótkim kanale odbytu. Guzek często ma nierówną powierzchnię. Zdarza się, że pierwszym symptomem choroby jest guz w pachwinie, ponieważ to właśnie w pachwinowych węzłach chłonnych w pierwszej kolejności pojawiają się przerzuty. Takie objawy bezwzględnie wymagają konsultacji lekarskiej i pilnej diagnostyki z pobraniem wycinka do badania mikroskopowego. To ważne ponieważ niektóre z wymienionych objawów mogą towarzyszyć także nienowotworowym schorzeniom, jak żylaki odbytu, szczelina odbytu czy ropień odbytu. Ważne by zmiany nowotworowe wykryć na jak najwcześniejszym etapie.

Metody leczenia

Leczeniem z wyboru raka płaskonabłonkowego kanału odbytu jest jednoczasowa radio- i chemioterapia (nawet w przypadku znacznego zaawansowania). Operacja zarezerwowana jest dla przypadków, w których skuteczność leczenia zachowawczego jest ograniczona, albo dla nawrotu choroby. W przypadku raka płaskonabłonkowego brzegu odbytu zaleca się wycięcie guza w całości (jeśli guz nie jest duży i nie sięga do zwieracza odbytu). Jeśli natomiast rak ma większe rozmiary i/lub niszczy zwieracz, w pierwszej kolejności stosuje się leczenie zachowawcze z jednoczasową radiochemioterapią. W przypadku nieskuteczności lub niepowodzenia takiego postępowania stosuje się leczenie operacyjne, polegające na wycięciu całego odbytu i odbytnicy wraz z wytworzeniem stałej przetoki jelitowej (stomii) na brzuchu. W przypadku raka gruczołowego kanału odbytu postępuje się analogicznie jak w przypadku raka gruczołowego odbytnicy – na ogół konieczna jest rozległa operacja z wycięciem odbytu oraz odbytnicy i wytworzeniem stałej przetoki jelitowej na brzuchu. W przypadku stwierdzenia przerzutów raka odbytu w pachwinowych węzłach chłonnych leczeniem pierwszego wyboru jest wycięcie układu chłonnego pachwinowego.

Operacja a małoinwazyjny zabieg laparoskopowy

Większość operacji w Polsce wykonuje się tradycyjną metodą, podczas gdy w świecie dominują zabiegi wykonywane laparoskopowo. To metoda, która przynosi pacjentom ogromne korzyści. Operacje laparoskopowe to zabiegi miniinwazyjne, które gwarantują szybszy powrót do zdrowia. Blizny pooperacyjne są 10 razy mniejsze niż przy klasycznych zabiegach. Pacjent traci (średnio o 53%) mniej krwi i szybciej wraca do domu oraz normalnej aktywności. Warto by pacjentom dać szanse jak najmniej inwazyjnych operacji, ponieważ to daje szanse na szybszy powrót do zdrowia i normalnego tryby życia.

FUNDACJA EUROPACOLON POLSKA została laureatką pierwszej edycji konkursu Wolfram Nolte Memorial Award, ustanowionego przez międzynarodową organizację DIGESTIVE CANCERS EUROPE. Nagroda przyznawana jest co roku za inicjatywę, której celem jest rozwiązanie lokalnej, niezaspokojonej potrzeby pacjentów i opiekunów. EuropoaColon Polska zdobyła to wyróżnianie za projekt poświęcony bardzo trudnemu tematowi, rakowi odbytu, który wciąż jest w Polsce tematem tabu.