Czynniki Ryzyka

Czynnikiem ryzyka jest wszystko, co zwiększa prawdopodobieństwo zachorowania na daną chorobę. Różne nowotwory mają różne czynniki ryzyka. Istnieją czynniki ryzyka związane ze stylem życia (tzn. takie, na które masz wpływ) oraz czynniki ryzyka, na które nie masz wpływu.

Czynniki ryzyka zachorowania na raka jelita grubego, które można kontrolować, obejmują:

• Nadwaga/otyłość: Osoby otyłe są o około 30% bardziej narażone na rozwój raka jelita grubego niż osoby o normalnej wadze. Osoba z indeksem masy ciała (BMI) wynoszącym 30 lub więcej jest ogólnie uważana za otyłą. Osoba z BMI równym lub wyższym niż 25 jest uważana za osobę z nadwagą. W Internecie dostępnych jest wiele kalkulatorów BMI, które pomogą Ci obliczyć Twoje BMI. Należy pamiętać, że BMI nie jest idealnym wskaźnikiem i należy wziąć pod uwagę również inne czynniki (takie jak obwód talii).
• Określone rodzaje diety: Diety o wysokiej zawartości czerwonego i przetworzonego mięsa, tłuszczu, rafinowanych ziaren (np. biały ryż, biała mąka) i wysokokalorycznych napojów są związane z wyższym ryzykiem rozwoju raka jelita grubego.
• Palenie tytoniu: palenie jest czynnikiem ryzyka dla wszystkich nowotworów i wielu innych poważnych chorób. Palacze są o około 18% bardziej narażeni na rozwój raka jelita grubego niż osoby niepalące.
• Picie alkoholu: Umiarkowane lub duże spożycie alkoholu jest związane z 1,2- do 1,5-krotnie zwiększonym ryzykiem raka okrężnicy i odbytnicy w porównaniu z brakiem spożycia alkoholu.

Czynniki ryzyka raka jelita grubego, których nie można kontrolować, obejmują:

• Starzenie się: Jak większość nowotworów, rak jelita grubego występuje znacznie częściej wraz z wiekiem (np. 50 lat i więcej). Wydaje się jednak, że zachorowalność na raka jelita grubego wzrasta również u osób poniżej 50. roku życia.
• Wcześniejsza historia polipów jelita grubego: Osoby, u których wcześniej zdiagnozowano i leczono polipy jelita grubego, są w grupie zwiększonego ryzyka rozwoju raka jelita grubego w przyszłości. Kobiety, które chorowały na raka jajnika, macicy lub piersi mają wyższe niż przeciętne ryzyko zachorowania na raka jelita grubego.
• Choroby zapalne jelit (IBD), takie jak choroba Leśniowskiego-Crohna lub wrzodziejące zapalenie jelita grubego: Osoby z IBD są w grupie zwiększonego ryzyka rozwoju raka jelita grubego, głównie w wyniku przewlekłego stanu zapalnego jelit.
• Pewne dziedziczne zespoły genetyczne: Około 5-10% osób, u których rozwija się rak jelita grubego, ma odziedziczone zmiany (mutacje) w swoich genach (funkcjonalne jednostki naszego materiału genetycznego, znanego również jako DNA), które mogą prowadzić do zachorowania na tę chorobę. Są one często związane z występowaniem raka jelita grubego u osób w młodszym wieku niż przeciętnie. Najczęstszymi dziedzicznymi uwarunkowaniami prowadzącymi do raka jelita grubego są:
  • Zespół Lyncha: Jest to najczęstszy zespół dziedziczny prowadzący do raka jelita grubego i znany jest również jako dziedziczny niepolipowaty rak jelita grubego (HNPCC). Stanowi on około 3-5% wszystkich nowotworów jelita grubego. Ryzyko wystąpienia raka jelita grubego w ciągu całego życia u osób z tym schorzeniem wynosi 20-70%.
  • Rodzinna polipowatość gruczolakowata (FAP): Około 1% wszystkich nowotworów jelita grubego jest spowodowanych mutacjami w genie APC (Adenomatous polyposis coli). Powoduje ona powstawanie setek lub tysięcy małych polipów w jelicie grubym. Jeśli polipy te nie są leczone, jeden lub więcej z nich prawie na pewno rozwinie się w raka, zwykle przed 40. rokiem życia. Aby temu zapobiec, wiele osób dotkniętych FAP decyduje się na operację usunięcia jelita grubego. Istnieją trzy różne podtypy FAP, znane jako atenuowany FAP lub AFAP, zespół Gardnera i zespół Turcota.